Vụ án trốn thuế của Hoàng Hường dưới góc nhìn tài chính!
Vụ việc của bà Hoàng Thị Hường, hay còn được biết đến với cái tên Hoàng Hường, gần đây đã gây xôn xao dư luận. Bà bị cáo buộc vi phạm nghiêm trọng các quy định về kế toán, gây thất thoát lớn cho ngân sách nhà nước. Với kinh nghiệm nhiều năm trong lĩnh vực tài chính và điều hành doanh nghiệp tại Việt Nam, tôi sẽ phân tích và diễn giải lại vụ việc này một cách đơn giản, dễ hiểu nhất, đồng thời đưa ra những nhận định và bài học kinh nghiệm quý báu từ góc nhìn của một chuyên gia thuế và một chủ doanh nghiệp lâu năm.
Hoàng Hường xây dựng một “đế chế” kinh doanh thực phẩm chức năng với rất nhiều công ty và cửa hàng. Thay vì hoạt động như một doanh nghiệp lớn, minh bạch, Hường bị cáo buộc đã sử dụng một mạng lưới các hộ kinh doanh nhỏ và cá nhân để “xé nhỏ” doanh thu.
- Giấu doanh thu gần 1.800 tỷ đồng: Hãy tưởng tượng bạn bán được 10 đồng, nhưng chỉ ghi vào sổ kế toán chính thức là 3 đồng. 7 đồng còn lại bạn cất vào một túi riêng. Bà Hường bị cáo buộc đã “cất riêng” một khoản tiền khổng lồ như vậy để không phải đóng thuế trên số tiền đó.
- Kê khai sai thuế GTGT gần 2.100 tỷ đồng: Khi bạn mua một món hàng, trong giá bán đã có một phần thuế gọi là thuế giá trị gia tăng (VAT) mà người bán thu hộ cho nhà nước. Hành vi này có nghĩa là phần thuế thu hộ đó đã không được nộp, hoặc nộp không đủ vào ngân sách nhà nước.
1. “Nghệ Thuật” Trốn Thuế Tinh Vi: Bóc Tách Thủ Đoạn
Việc “để ngoài sổ sách 1.800 tỷ” và “kê sai thuế GTGT 2.100 tỷ” không phải là những sai sót vô tình. Đây là một hệ thống được thiết kế có chủ đích để tối thiểu hóa nghĩa vụ thuế, một thủ đoạn mà dân trong nghề gọi là “xé nhỏ doanh thu”. Hãy cùng xem họ đã làm thế nào:
- Lợi dụng mô hình “Hộ Kinh Doanh”: Hệ sinh thái của Hoàng Hường có tới 25 hộ kinh doanh và 44 cá nhân kinh doanh. Tại sao lại nhiều như vậy? Vì ở Việt Nam, hộ kinh doanh cá thể được hưởng một cơ chế thuế đơn giản hơn và mức thuế suất thấp hơn nhiều so với doanh nghiệp (công ty cổ phần, TNHH). Thay vì dồn toàn bộ doanh thu vào Công ty Cổ phần Dược phẩm Hoàng Hường (phải chịu thuế thu nhập doanh nghiệp 20% và các quy định kế toán, hóa đơn phức tạp), họ đã “chia” doanh thu cho các hộ kinh doanh. Các hộ này có thể chỉ phải nộp thuế khoán hoặc thuế theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu, thấp hơn đáng kể.
- Thực tế hoạt động: Dòng tiền thực tế từ người mua hàng có thể đã được điều hướng để chảy vào tài khoản của các hộ kinh doanh hoặc cá nhân này, thay vì chảy về tài khoản của công ty. Trên giấy tờ, các hộ kinh doanh này báo cáo doanh thu và nộp thuế, nhưng con số thực tế lớn hơn rất nhiều. Phần chênh lệch khổng lồ (1.800 tỷ) chính là phần doanh thu bị “giấu” đi, không được ghi nhận trên bất kỳ sổ sách nào, và tất nhiên là không được nộp thuế.
- Vấn đề Thuế GTGT (VAT): Khi một công ty bán hàng, họ phải xuất hóa đơn GTGT và thu hộ 10% (hoặc mức thuế suất khác tùy mặt hàng) cho nhà nước. Bằng cách không xuất hóa đơn hoặc sử dụng hóa đơn bán hàng thông thường (không phải hóa đơn GTGT) thông qua các hộ kinh doanh, họ đã “ém” luôn khoản thuế này. Con số 2.100 tỷ kê sai thuế GTGT cho thấy quy mô của hành vi này là cực lớn.
Là một chủ doanh nghiệp, tôi hiểu áp lực về chi phí và lợi nhuận. Nhưng việc lựa chọn con đường này là cực kỳ rủi ro. Ngày nay, với hệ thống ngân hàng và thanh toán điện tử, cơ quan thuế có thể dễ dàng truy vết các dòng tiền bất thường. Việc một hệ thống gồm hàng chục hộ kinh doanh và cá nhân cùng nhận tiền bán một loại sản phẩm chắc chắn sẽ bị đưa vào “tầm ngắm”.
2. Cái Chết Của Doanh Nghiệp Bắt Nguồn Từ Tư Duy “Chộp Giật”
Lời khai của Hoàng Hường: “chỉ tập trung bán hàng”, “giao cho ê kíp khác”, “năng lực yếu kém”… là biểu hiện kinh điển của tư duy kinh doanh “chộp giật”, ngắn hạn, bao biện, đổ lỗi.
Bán hàng chỉ là khâu đầu tiên. Giữ được tiền và phát triển bền vững mới là điều khó nhất. Điều đó đòi hỏi sự am hiểu và kiểm soát chặt chẽ ít nhất 3 trụ cột:
- Sản phẩm/Dịch vụ: Chất lượng và giá trị mang lại cho khách hàng.
- Marketing & Bán hàng: Cách thức đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng.
- Vận hành & Tài chính (Back-office): Hệ thống kế toán, pháp lý, nhân sự, quản trị dòng tiền. Đây là “bộ xương” của doanh nghiệp.
Hoàng Hường đã làm rất tốt khâu số 2, nhưng hoàn toàn bỏ qua, hoặc cố tình bỏ qua, khâu số 3. Một CEO thực thụ không bao giờ có thể nói “tôi không rành” về tài chính. Bạn không cần phải là người trực tiếp làm sổ sách, nhưng bạn phải là người đọc và hiểu được các báo cáo tài chính, phải biết các chỉ số sức khỏe của công ty mình, và quan trọng nhất là phải thiết lập một hệ thống kiểm soát để đảm bảo cấp dưới không (hoặc không dám) làm bậy.
Việc đổ lỗi cho nhân viên không chỉ là hành động thoái thác trách nhiệm mà còn cho thấy sự non kém trong quản trị. Trong một cơ cấu quyền lực như vậy, không một “ê kíp” nào dám tự ý thực hiện một kế hoạch tài chính tinh vi như vậy nếu không có sự chỉ đạo hoặc chí ít là sự “bật đèn xanh” từ người đứng đầu.
Bài Học Xương Máu Cho Các Chủ Doanh Nghiệp, kế toán:
Từ vụ việc này, tôi rút ra vài bài học xương máu cho các anh chị em đang kinh doanh:
- Đừng tiết kiệm tiền thuê chuyên gia: Ngay từ đầu, hãy đầu tư vào một đội ngũ kế toán – tài chính – pháp lý có năng lực và đạo đức. Họ không phải là chi phí, họ là khoản đầu tư bảo vệ bạn và doanh nghiệp của bạn khỏi những sai lầm chết người. Thực tế là công ty nghìn tỷ như Hoàng Hường thì đứng sau luôn là bên tư vấn và họ thực sự cũng biết rủi ro và dám làm.
- CEO phải biết đọc báo cáo tài chính: Bạn không cần biết làm, nhưng phải biết đọc. Hãy yêu cầu báo cáo dòng tiền, báo cáo lãi lỗ hàng tuần, hàng tháng. Hãy hỏi thật nhiều: “Tại sao con số này lại như vậy?”, “Rủi ro của chúng ta ở đâu?”.
- Minh bạch là sức mạnh: Đừng cố gắng đi đường tắt. Xây dựng một doanh nghiệp minh bạch, tuân thủ pháp luật có thể sẽ phát triển chậm hơn trong giai đoạn đầu, nhưng đó là con đường duy nhất để đi xa và ngủ ngon.
- Doanh thu không phải là tất cả: Dòng tiền và lợi nhuận sau thuế mới là thứ quyết định sự sống còn của doanh nghiệp. Đừng để những con số doanh thu ảo làm bạn mờ mắt mà quên đi nghĩa vụ của mình.
- Kế toán không phải “người máy” làm theo lệnh. CEO phải hiểu luật để “kê cao gối ngủ ngon”. Thiếu kiến thức hoặc lơ là có thể gây mất uy tín và bị phạt nặng. Trách nhiệm của kế toán và CEO rất quan trọng trong việc tuân thủ pháp luật.
Hy vọng những phân tích và chia sẻ kinh nghiệm trong bài viết này sẽ giúp các doanh nhân, kế toán và những ai quan tâm đến lĩnh vực tài chính – thuế có cái nhìn sâu sắc hơn về vụ việc, đồng thời rút ra được những bài học quý báu cho chính mình. Hãy theo dõi các bài viết tiếp theo của tôi nhé!
